Grensoverschrijdend gedrag, we doen het allemaal!

Wat is grensoverschrijdend gedrag?

De afgelopen tijd is het onderwerp grensoverschrijdend gedrag veel in het nieuws geweest.
In de zorg, in de wereld van televisie en sport, binnen het gezin, overal komt het voor.

Opvallend vaak gaat het over dader en slachtoffer, tegen of voor, goed of kwaad… Alsof de wereld zo simpel in elkaar zit. Bovendien is het makkelijker om iemand anders als dader of slachtoffer aan te wijzen en lastiger om met elkaar de dialoog te voeren hoe we met elkaar willen omgaan.

Het laatste vraagt om kwetsbaarheid maar ook het toelaten van schaamte, pijn of verdriet.
Kunnen we het onderwerp grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar maken door onszelf een spiegel voor te houden? Aan de ander te vragen naar ervaringen of hoe die denkt of kijkt? Zonder direct te (ver)oordelen of een dader aan te wijzen.

In de gesprekken over grensoverschrijdend gedrag op tv of in de krant ging het nauwelijks over waar we als samenleving waarde aan hechten. Hoe we met elkaar om willen gaan. De gesprekken gingen ook niet over dat wellicht je eigen gedrag grensoverschrijdend kan zijn. Durven we die spiegel onszelf voor te houden? In alle openheid en kwetsbaarbaarheid en zonder (ver)oordeel. Dat zal een hoop inzicht geven en zal ondersteunend zijn voor degene die grensoverschrijdend gedrag heeft meegemaakt.

Maar wat is grensoverschrijdend? Zoals wij binnen blanco denken en daarnaar kijken is er een simpel antwoord op te geven.

Gedrag is grensoverschrijdend als jij het zo ervaart!

En daar mag je verschillend over denken. Juist daar zal de dialoog over moeten gaan. Een groep mensen die samenleeft of samen werkt zal daar gezamenlijk uit moeten komen en de norm moeten vaststellen.

Hoe ga je om met grensoverschrijdend gedrag?

Al meer dan 25 jaar geven wij trainingen in het omgaan met agressie en grensoverschrijdend gedrag. Hierbij benoemen we de term agressie bewust. Het is geen vies woord en feitelijk waarneembaar. Het is zichtbaar! De training is gericht op het voorkomen en leren omgaan met agressie en grensoverschrijdend gedrag. Zo leer je gebruik te maken van hetgeen waar je de meeste invloed op hebt, namelijk je eigen gedrag. We noemen het geen weerbaarheidstraining, gericht om jezelf weerbaarder, sterker of groter te maken door verbale trucjes of technieken aan te leren. Het is gericht op het steviger worden in kwetsbaarheid, sensitiviteit en assertiviteit.

Wat we willen overbrengen is hoe je emoties (als reactie op) en feitelijk gedrag (wat je ziet of hoort) gescheiden houdt en hoe je assertief gedrag blijft vertonen. Wij noemen dat de schaal van ERG: Emotie en Ratio Gescheiden houden. Assertief wil zeggen dat je opkomt voor je grenzen, maar wel met respect voor de ander.

Het feitelijk gedrag is dus wat je ziet of hoort, de emotie zegt wat het gedrag bij je oproept of wat het met je doet. Vanuit emotie reageren (“en nou ben ik het zat…”) is begrijpelijk maar kan de situatie flink verergeren. Zeker als beide ‘partijen’ vanuit emotie reageren.

Omgaan met agressie en grensoverschrijdend gedrag is het opkomen voor je eigen grenzen, met respect voor de ander. Maar hoe doe je dat? Wij onderscheiden daarin vier stappen.

De vier stappen bij het omgaan met agressie en grensoverschrijdend gedrag

Stap 1) Het niveau van de agressie bepalen

Op welk niveau zit de ander? Lukt het de ander nog om zich assertief te gedragen of zit de ander vol emotie en reageert geagiteerd, agressief of met geweld? Of maakt de ander zich kwetsbaar en klein en reageert onzeker of angstig?

Stap 2) Hoe erg vind jij het?

Wat roept het gedrag bij jezelf op? Welke emoties beïnvloeden hoe je kijkt en denkt en dus ook je reactie? Wij hanteren daarin de vier basis emoties Bang, Bedroeft, Boos, Blij (en eventueel de vijfde emotie Beschamend).

Stap 3) Risico factoren

Hoe groot is het risico dat spanning en/of agressie gaat oplopen? Bijvoorbeeld je eigen oplopende spanning en emotie of het feit dat je alleen bent? Alcohol en drugsgebruik zijn ook een risicofactor, maar ook waar je je bevindt in de ruimte.

Stap 4) Interventie

In deze stap komen alle voorgaande stappen bij elkaar en bepaal je de interventie. Wat ga je doen en wat is je reactie? Loopt de spanning bij jezelf flink op en is de risicofactor groot, dan is eruit stappen een juiste interventie. Lukt het je om assertief te blijven en is de risicofactor laag, dan is geruststellen of ondersteunen een juiste interventie.

Al eerder schreef ik dat onze visie op agressie en grensoverschrijdend gedrag gericht is op het steviger worden in kwetsbaarheid, sensitiviteit en assertiviteit. Het leren en ervaren dat het helpt als je Emotie en Ratio Gescheiden houdt. Opkomend voor je grenzen, met respect voor de ander. Je kwetsbaar opstellen waarin je benoemt wat je denkt, ervaart of voelt. Waarbij je niet afhankelijk bent van het gedrag van de ander. Hooguit maak je een andere keuze.

Niemand is een klier voor zijn plezier.

Een belangrijk uitgangspunt hierbij is: Niemand is een klier voor zijn plezier. Niemand doet iets zomaar om te pesten of te klieren. Er is wat met die ander aan de hand. Sluit je op dat moment dan aan bij wat de ander nodig heeft om de spanning omlaag te brengen. Het is de kunst om de ander terug te brengen naar het niveau van assertiviteit.
Mijn ervaring is dat als je zelf het juiste gedrag voordoet de ander dat vanzelf overneemt.
Ben je zelf kwetsbaar? Dan zal de ander dat ook zijn.

Deel dit bericht: