Ontwikkeling en perspectief is altijd mogelijk, ook als het onmogelijk is.

Deel 3: Doen: start de beweging en hou vol!

Op 23 mei heeft René een TED talk gegeven tijdens het CCE Podium. Op het CCE Podium delen consulenten hun praktijkverhalen over thema’s rond probleemgedrag. Met hun videopresentaties willen zij zorgprofessionals en anderen inspireren met hun inzichten. René deelde zijn kennis en ervaring over hoe je ontwikkeling en perspectief kan creëren bij mensen met probleemgedrag.

In deel 1 van deze blogreeks hebben we ingezoomd op de eerste stap die je moet zetten om ontwikkeling te creëren bij mensen met probleemgedrag. Het ging hierbij vooral over het werken aan vertrouwen bij zowel de cliënt als de begeleiders. Zonder vertrouwen is het onmogelijk om een perspectief (zie dit als een scherpe foto met het beeld waar je naartoe wil) te creëren die helpt bij de ontwikkeling van een cliënt. In deel 2 (https://www.blanco-organisatieontwikkeling.nl/perspectief-creeren/) van deze blogreeks hebben we het gehad over het neerzetten van perspectief bij het team en de cliënt. Het is belangrijk om een doel te hebben. Om te weten waarom we een verandering willen en wat we willen bereiken tijdens een traject.

Stap 3: doen

Wanneer het perspectief neergezet is, gaan we over tot stap 3: het doen. Om een beweging te starten moet je een plan ontwerpen en creëren. Deze stap zegt iets over hoe je het gaan doen. 

Hoe gaan we het perspectief vormgeven en in beweging zetten?

Hoe gaan we dat organiseren?

Wat hebben we daarbij nodig?

Hoe gaan we elkaar ondersteunen?

Hoe sluiten we goed aan bij wat de cliënt écht nodig heeft?

Welke doelen stellen we en tenslotte wie doet wat?

De antwoorden op deze vragen geven richting en vertellen ons wat we moeten doen om het perspectief te behalen. De ene cliënt roept andere vragen op dan een andere cliënt. Ga met het team om de tafel zitten en bedenk deze vragen.

Het doen is gericht op het ondernemen van activiteiten samen met de cliënt. Het samen opbouwen van vertrouwen en het samen werken richting het perspectief.

Zet stappen die onmogelijk lijken

Om de beweging en ontwikkeling in gang te zetten, is het noodzakelijk om regelmatig de druk op te voeren. Dit doe je door stappen te zetten die onmogelijk lijken, die wellicht weerstand oproepen bij de cliënt en betrokkenen. Maar we gaan deze stappen toch zetten. Zonder de druk op te voeren ontwikkelen we ons niet en stopt de beweging. In plaats van meer van hetzelfde te doen, moeten we iets anders gaan doen. We moeten patronen doorbreken en daarvoor moeten we af en toe ongehoorzaam zijn. Als de directe omgeving met weerstand reageert, zit je op de goede weg. Er gebeurt iets. Er wordt gewerkt aan ontwikkeling om het perspectief te bereiken. Hou vol!

Beweging en ontwikkeling worden veroorzaakt door het met het hele team samen te doen. Het samen doen klinkt heel simpel: de doelen zijn opgesteld, het plan van aanpak is gemaakt. Er valt echter wel veel te organiseren. Dit vraagt om hele heldere keuzes. Er zijn drie uitgangspunten om echt rekening mee te houden wanneer je als team gaat werken aan de ontwikkeling van een cliënt.

1. Steun elkaar onvoorwaardelijk

De eerste is ondersteun elkaar onvoorwaardelijk! Iedereen heeft altijd een ander nodig. We gaan er van uit dat ik oké ben en jij ook. Bij twijfel zullen we dat moeten bespreken.

2. Hou vast aan het perspectief

Het tweede is hou vast aan het perspectief. Herhaal het perspectief voortdurend. Het perspectief is leidend, niet de waan van de dag. Alles wat je doet, elke stap die je zet, moet kloppen bij het perspectief dat is neergezet.

3. Sta stil bij teleurstellingen en vier successen

Als derde is het belangrijk om stil te staan bij teleurstellingen en successen te vieren. Wat gaat er goed, wat gaat er minder goed en wat leren we hieruit? Successen geven energie die iedereen in het team hard nodig heeft om het vol te houden. Stil staan bij successen zorgt ervoor dat de verandering in beweging blijft.

Cliënt Bart – praktijkvoorbeeld van René van Koningsbruggen

Bart was een man met een verstandelijke beperking die 24 uur per dag last had van angst en stress. Deze casus speelde zich een flink aantal jaren geleden af. Bij opbouwende spanning en stress uitte zich dat in zelf verwondend gedrag, fysieke agressie en het niet kunnen of durven eten en drinken.
Want hij vertrouwde zijn eigen handen en lijf niet, die deden gekke dingen met hem. Zijn handen trokken aan haren of grepen scherpe voorwerpen wat hem ernstig beschadigde. Zijn voeten schopten tafels omver of zijn voeten schopten naar anderen. Daar zat geen rem op. Hij wilde dit niet maar het gebeurde wel.

Ook vond hij het lastig om zijn begeleiders te vertrouwen. Wat gaan ze doen als mijn lijf dat soort gekke dingen gaat doen? Als ik mijn controle verlies, blijven ze dan bij mij of gaan ze weg? Begeleiders vertrouwden Bart ook niet. Gaat hij mij straks grijpen of schoppen? En tot slot vertrouwden begeleiders zichzelf ook niet. Ga ik het wel redden, kan ik het wel aan?

Het ontbrak alle betrokkenen, zowel Bart als zijn begeleiders, aan vertrouwen in zichzelf, vertrouwen in de ander en vertrouwen dat het wel goed komt. Dus op alle fronten was er een gebrek aan vertrouwen, bij iedereen. En wat is daar het effect van? Iedereen wordt onzeker, en uiteindelijk – als het maar lang genoeg duurt – angstig en gestrest.

Het neergezette perspectief voor cliënt Bart

Voor cliënt Bart heeft het zorgteam een perspectief neergezet dat hij zonder stress en angst zijn eigen lijf kon gebruiken om normale dingen te doen. Denk bijvoorbeeld aan schommelen of het inschenken van zijn eigen kopje koffie. Om dat te bereiken, hebben we regelmatig vragen gesteld aan onszelf, antwoorden gezocht, plannen gemaakt, plannen bijgesteld en heel vaak het perspectief herhaald. Dat ging met vallen en opstaan en was soms heel moeilijk maar we hielden vol!

René zal nooit vergeten dat hij met een collega in de keuken stond, vlakbij de deur naar de tuin. Bart zat op de bank waar hij altijd zat. Licht wiegend en handenwrijvend over zijn benen met een grote glimlach. Geen stress, geen spanning. Het was op dat moment niet nodig dat wij direct naast hem zaten, maar we bleven wel in het zicht. Vanuit afstand konden we hem vertrouwen geven: “Het is goed, wij zijn er voor je”. Ineens stond hij op. Hij liep langs ons heen en ging op de schommel zitten. We wisten niet wat we zagen. Tot onze nog grotere verbazing ging hij van de schommel af, liep naar de tafel die buiten stond en schonk koffie voor zichzelf in. Zijn handen deden geen gekke dingen, maar hele normale dingen. Met nog steeds die grote glimlach op zijn gezicht.

Zo zie je maar weer: ontwikkeling en perspectief is altijd mogelijk, ook als het onmogelijk is!

Binnenkort is er een een videopresentatie van René’s TED talk te zien op onze website en op de site van het CCE podium, een platform waar consulenten van het CCE hun praktijkverhalen delen over thema’s rond probleemgedrag.

Wil jij samen met Blanco-organisatieontwikkeling aan de slag om ontwikkeling te realiseren? 

Neem dan contact met ons op voor de mogelijkheden!

Deel dit bericht: